Restauratie rijksmonument De Stenen Man

De vereniging Oud Harlingen constateerde afgelopen jaar dat het kenmerkende beeld behoorlijk erodeert. Door weer en wind verdwijnt het reliëf stukje bij beetje. Het bestuur van Oud Harlingen benaderde daarop het Wetterskip met de vraag het monument op te knappen.

De grondige restauratie is overigens niet de eerste. Het oorspronkelijke monument - feitelijk een grenssteen om het dijktraject in twee onderhoudzones te verdelen - werd in 1576 geplaatst. Als eerbetoon aan Caspar di Robles, die de langdurige vete over het dure onderhoud van de dijken wist op te lossen, werd gekozen voor een gedenkzuil. Aan alle vier zijden zijn teksten aangebracht. Een daarvan zwaait de stadhouder lof toe: ‘Hij heeft niet alleen met wapens, maar ook met wijs bestuur en geld geholpen. Hij heeft deze dijk, die in slechte staat was, in drie maanden van de grond af opgericht.’

Alle jarenlange ruzies over wie verantwoordelijk was voor de veiligheid, waren na de voltooiing van de dijk overigens nog niet vergeten. Daarvan getuigt de ingebeitelde hoopvolle tekst: ‘Dat deze steen, als er meningsverschillen komen, het eind van alle tegenspraak zal wezen. Dat is de wens van alle dankbare bewoners van de provincie.’

Nieuwe Januskop
Na een kleine 150 jaar was het beeld zodanig door vorst beschadigd geraakt, dat het werd afgebroken. Tientallen jaren later, in 1774, liet dijkgraaf Carel George op eigen kosten een nieuw monument zetten, met een nieuw dubbelhoofd (het origineel is in het Fries Museum) en een kopie van de Latijnse gedenkplaat. In 1833 had ook deze nieuwe Stenen Man alweer onderhoud nodig.

Toen in 1965 de dijk op Deltahoogte gebracht moest worden, moest het monument zelfs geheel wijken. In 1969 is het, op een nieuw voetstuk van beton en basaltstenen, weer onthuld. Sindsdien hebben ruim veertig jaar (zure) regen en wind hun sporen nagelaten. Reden voor Oud Harlingen om aan de bel te trekken. Gelukkig bleek het Wetterskip graag bereid het bekende landmark weer de glans van vroeger terug te geven.

Na de restauratie wordt het monument overgedragen aan de Stichting Waterschapserfgoed. Deze stichting is in 2004 op initiatief van Wetterskip Fryslân opgericht voor de instandhouding van onroerend waterschapserfgoed dat niet meer in functie is, maar wel een grote cultuurhistorische waarde heeft. In 2008 heeft het waterschap drieëntwintig objecten (molens, sluizen, windmotoren en gemalen) aan de stichting overgedragen.