Zo’n stukje van Marten Blom: Volk uit alle windstreken

‘Zo’n stukje van...? Schrijf jíj die stukjes; ben jij Marten Blom?’

‘Euh… ja,’ zeg ik.

‘Ik had daar een heel andere persoon bij in gedachten’, zegt de dame. ‘Zo’n wijze oudere man, dacht ik.’

‘Nou ik bén begin 50,’ zeg ik, ‘dus het schiet aardig op, toch?’ Nee, maar dat bedoelde ze niet. Wonderlijk, zo’n gesprek. Wat ook wonderlijk is: ik word regelmatig aangesproken door soms mij bekende, maar net zo vaak mij volslagen onbekende mensen over deze stukjes in de krant.

‘Vaak heel vermakelijk’, zei laatst weer een andere dame bij de bakker. Nou, dank u wel, zeg ik dan. Maar ik denk dan wel: hoe wérkt dat? Vroeger, een paar jaar geleden, stond mijn foto bij die stukjes. Maar meer waarschijnlijk werkt het zó.

Eerst stelt men de vraag: van wie is dat er één? Dan blijkt al gauw dat het er niet één van de lang bekende, grote families is. Die families die weer bijnamen hebben van een paar generaties terug. In de bibliotheek zag ik laatst zo’n boekje over Harlinger namen en bijnamen. Het is eigenlijk heel simpel: als geboren Harlinger weet je wel zo’n beetje wie er nog meer in Harlingen geboren is. En als je dat niet weet, kun je het wel horen. Alleen Harlingers spreken Hallinges, de rest moet dan import zijn. Friezen. Of Hollanders. Friezen, vaak ervan overtuigd dat ze bij de Harlinger taal te maken hebben met stadsfries, komen van een koude kermis thuis. Harlingers doen niet aan Fries. Sommigen, of misschien wel veel, kunnen het wel, maar hebben er geen trek in.

Als Hollandse import is het niet meteen te begrijpen: spreken die mensen nou Fries of Nederlands? Nou, geen van beiden dus. Maar vaak schakelen Harlingers automatisch over op ‘Hollands’, dat scheelt een hoop moeite. Nou loop ik alweer 20 jaar rond in Harlingen en in die tijd zijn er heel wat mensen bij gekomen. Af en toe zie je paniek in de ogen van de verse aspirant-Harlingers: wat voor taal spreken die mensen hier toch? En ben ik nou de enige die hier is gaan wonen? Tegen die mensen wil ik zeggen: ook al versta je niemand, iedereen verstaat jou wel. En de Harlingers waarderen het als je na 20 jaar ofzo een keer ‘Goeie...’ terug weet te zeggen, maar meer wordt er niet verwacht. En nee, je bent niet de enige die hier is komen wonen. Harlingen lijkt zowaar nog echt wel een havenstad te zijn, waar volk uit alle windstreken graag neerstrijkt.