Robuuster schadefonds voor mijnbouwschade?
Tijdens zijn tweedaags bezoek aan het Waddengebied maakte minister Blok van EZK woensdag ook tijd vrij voor de Stichting Bescherming Historisch Harlingen (SBHH). Bij monde van voorzitter Jarig Langhout en adviseur Chris Elsinga pleitte de stichting voor een veel substantiëler landelijk schadefonds. Het huidige fonds, dat voor ‘losse eindjes’ op schadegebied in het leven is geroepen, bevat namelijk slechts € 250.000, bijeengebracht door gas-, olie- en zoutwinbedrijven.
In Nederland geldt het principe dat wie schade veroorzaakt, die moet vergoeden. De afhandeling van de aardbevingsschade in Groningen laat echter zien dat de praktijk weerbarstig is. En ook in Limburg zijn er problemen. Hoewel de steenkoolwinning al in 1974 stopte, liepen huizen in Kerkrade de afgelopen jaren nog schade op - ongeveer 45 jaar na beëindiging van de mijnbouwactiviteit. In april 2020 oordeelde de Raad van State, na jarenlange juridische procedures, dat de Limburgse schade (inclusief waardedaling van de panden) alsnog vergoed moet worden. De betrokken steenkoolbedrijven bestaan echter allang niet meer, zodat waarschijnlijk de Staat der Nederlanden - dus feitelijk de burger - voor de kosten gaat opdraaien. De SBHH wil een zelfde situatie in Harlingen uitsluiten en wil dat mijnbouwbedrijven al tijdens de winning een schadefonds vullen, zodat ook eventuele ‘na-ijlende schade’ kan worden vergoed. In Noorwegen is dit al de praktijk, en zijn miljarden beschikbaar om claims snel en ruimhartig af te handelen.
Gebiedsfonds
Minister Blok toonde zich gevoelig voor dit pleidooi, net als voor het voorstel van de SBHH om in elke winningsvergunning een Gebiedsfonds op te nemen. In Ternaard is afgesproken dat de NAM, zolang de gaswinning daar duurt, jaarlijks bij wijze van ‘maatschappelijke plus’ 6 miljoen euro voor de omgeving beschikbaar stelt, met een maximum van 60 miljoen euro over 10 jaar. In de nieuwe vergunning voor het bedrijf Nedmag, dat zout wint in Groningen, is eenzelfde soort afspraak opgenomen. Voorzitter Langhout gaf aan dat Frisia Zout hierin ooit het goede voorbeeld gaf, bij de zoutwinning bij Wijnaldum. Zou een Gebiedsfonds niet bij élke mijnbouwactiviteit op zijn plaats zijn? Minister Blok liet blijken ook in zo’n afspraak wel iets te zien. De SBHH blijft met het ministerie van EZK in gesprek om deze en andere punten verder uit te werken om het ‘nieuwe veiligheidsdenken’, dat de stichting nastreeft, verder concreet te maken.
