Afvaloven STOP: ‘De burger wordt belazerd’
De reststoffen-energiecentrale (REC) van Omrin is nooit erg populair geweest onder de Harlinger bevolking. Al vóór de inwerkingstelling ontstond er grote politieke verdeeldheid. Niet alleen gemeenteraadsfracties richtten hun pijlen op de REC. Dat deden ook maatschappelijke groeperingen als de stichting Afvaloven NEE, intussen tien jaar actief. De initiatiefnemers hiervan, Hans Gillissen en Sikke Jellema, zagen af van een terugblik samen met de Harlinger Courant. De mensen achter andere initiatieven als Afvaloven STOP waren daartoe wel bereid.
De HC sprak met Cor Balt en Jaap Hofman. Ook zij mengen zich al een jaar of tien actief in de discussies over de REC. Die jaren hebben hen niet milder gestemd over de gang van zaken. Cor Balt: “Al vanaf het begin kenmerkte Omrin zich door vage communicatie. Op zich is Omrin helemaal geen verkeerd bedrijf. Waarom doen ze dan zo krampachtig over de REC? Iedere keer weer bleek dat ze niet wisten waar ze mee bezig waren.”
Jaap Hofman: “Al een jaar of zes, zeven was ik actief, vaak in samenwerking met stichting Afvaloven NEE. Op een gegeven moment ben ik op Facebook begonnen met Afvaloven STOP. Een iets andere naam, om duidelijk te maken dat ik namens mezelf sprak. Binnen de kortste keren had ik daarmee duizend volgers. Echter, Facebook greep in en verwijderde dit account. Ik was nogal duidelijk geweest over de mening die ik had. Misschien heb ik het woord ‘criminelen’ wel gebruikt. Nu zit ik op Facebook met een ander account, Jacob HofmanDrooger. Ik heb me er druk over gemaakt hoe de overheid omging met kwesties omtrent de REC. Suggestieve of misleidende berichtgeving, ontkenningen - we worden gewoon besodemieterd. De FUMO (de Friese Uitvoeringsdienst Milieu en Omgeving, die namens provincie en gemeenten handhaver is, red.) zit altijd samen met Omrin tegenover de burger.”
Niet voor de lol
Hofman en Balt maken de indruk dat ze met een gezamenlijke hobby bezig zijn. Ze hebben aan een half woord genoeg, vullen elkaar aan en lachen heel wat af. Hofman heeft boeken vol krantenknipsels en documentatie. “Het hele archief kan zo naar Museum het Hannemahuis”, zegt hij. Balt: “Maar dit is niet iets dat je voor je lol doet. De hele kwestie is allang niet grappig meer!”
Cor Balt, geboren als ouwe seun, kwam in 2006 terug in Harlingen. Veertig jaar had hij gewoond in het Gooi, waar hij had gewerkt in de elektrotechniek en telecom. “Ik kwam er al snel achter dat men nauwelijks wist waar men mee bezig was. Vier onderaannemers kregen de opdracht de REC te bouwen, maar geen van allen was verantwoordelijk voor de systeemintegratie, terwijl dat ook niet bepaald tot de competenties van Omrin zelf behoorde.
Omrin wilde dat absoluut niet toegeven, ook niet na de beruchte Zembla-uitzending van 2009. In een interview zei REC-directeur Vernooij: ‘Harlingers, daar kan je niet mee praten, die hebben een nieuw geloof, tégen de REC.’ Een tijd lang heb ik zitting gehad in de klankbordgroep, maar die werd niet serieus genomen. Na een inspreekbeurt in de raadscommissie over een schoorsteenverhoging werden we door de dienstdoende wethouder weggezet als querulanten en complotdenkers. Toen ben ik uit die groep gestapt.”
Jaap Hofman spande samen met zijn dochter, die juriste is, een groot aantal zaken tegen Omrin aan. Verscheidene daarvan kwamen terecht bij de Raad van State in Den Haag. “Daar hebben we bijzonder veel tijd - en geld - in gestoken. Mijn dochter woont in Spanje: tot vijf keer toe kwam zij overgevlogen voor een zitting van de Raad van State.” Cor Balt: “Een van de laatste zittingen ging over de meetwaardecorrectie. De rechters daar begrepen het prima. Ze stelden de juiste vragen aan de FUMO zonder dat die met goede antwoorden kwam. Maar de uitspraak liet na drie keer uitstel meer dan 18 weken op zich wachten en was volstrekt in tegenspraak met wat zich op de zitting had afgespeeld. Bovendien letterlijk in strijd met de wet. Mijn vertrouwen in de rechterlijke macht is onderhand verdwenen. Hoezo, scheiding der machten?”
Zeurpiet
Cor Balt: “De uitdrukkingen ‘Wie betaalt, bepaalt’ en ‘De vervuiler betaalt’ lijken hier te zijn samengevoegd tot ‘de vervuiler bepaalt’. Dat is hier overduidelijk gebleken. De aandeelhouders van de REC zijn de gemeenten en de provincie. Dus de vuilverbranding moet tot elke prijs doorgaan, hoewel het eigenlijk onduidelijk is wat precies de belangen van de provincie zijn. Ik geloof niets meer. In 2018 zal men mededelen dat nu alles in orde is. De dioxinebemonstering zal stoppen en uit het luchtkwaliteitsonderzoek zal niets komen. Alles voldoet aan de eisen. Omrin is kennelijk de baas: het is helemaal prima en de onrust kan per heden ophouden. Iedereen die nu nog ergens over klaagt is een zeurpiet.” Hofman: “Nou, ik stop niet met mijn kritiek, zolang daar aanleiding voor is.”
Balt: “De gemeente is verantwoordelijk voor de volksgezondheid. Maar de overheid beschermt de bedrijven tegen de burgers. Het is een beerput. De manier waarop we hier belazerd worden is echt onacceptabel. Waarom? Alles wat er gebeurt roept wantrouwen op. De onwil, de leugens. Terugkijkend op de afgelopen tien jaren zijn we toch wel een stap verder gekomen. Gedwongen door Provinciale Staten (na het vernietigende rapport van de Noordelijke Rekenkamer over de vergunningverlening) is het luchtkwaliteitsonderzoek gestart en aansluitend de dioxinebemonstering.
Deze objectieve meting maakte duidelijk dat tijdens de storing van oktober 2015 grote hoeveelheden dioxine waren vrijgekomen. Men kon er toen niet meer omheen. Provinciale Staten is wakker en heeft gedeputeerde Michiel Schrier gedwongen zich kritischer op te stellen. In de gemeenteraad van Harlingen is Wim Wildeboer van de Wad’n Partij de enige die structureel vragen is blijven stellen. De wethouder lijkt dan de antwoorden van de FUMO voor te lezen, maar door de strakke procedures in de gemeenteraad is er weinig gelegenheid tot doorvragen.”
