Gruttokuikens in Hegewierserfjild afgelopen voorjaar zelden vliegvlug
Het gaat niet goed met de weidevogels en hun kuikens in Nederland. Om meer inzicht te krijgen in de oorzaak liet Natuurmonumenten dit voorjaar met financiële steun van de provincie Fryslân een onderzoek doen naar de overleving van gruttokuikens in het Hegewiersterfjild. Dat levert mogelijk handvatten op voor de verbetering van het beheer ten behoeve van de kuikenoverleving. De resultaten van het onderzoek zijn nu bekend.
In mei werden 46 gruttokuikens van nog geen week oud voorzien van een piepklein radiozendertje. Het signaal van deze zenders werd opgevangen door een netwerk van antennes en ontvangers die tijdelijk in het natuurgebied waren geplaatst. Op deze manier konden de kuikens bijna continu worden gevolgd en werd informatie verzameld over het gebruik van het gebied, de conditie van de kuikens en mogelijke doodsoorzaken. Van de gezenderde kuikens haalde er uiteindelijk slechts eentje de vliegvlugge leeftijd van 25 dagen. De overige 45 kuikens werden een prooi of raakten vermist, en eentje werd verhongerd teruggevonden.
De kuikens werden tijdens het opgroeien regelmatig teruggevangen om te worden gewogen en gemeten, waaruit bleek dat ze over het algemeen niet in goede conditie waren. Nu is het natte, kruidenrijke Hegewiersterfjild een paradijs voor weidevogels en opgroeiende kuikens. De extreme weersomstandigheden zouden wel een rol kunnen spelen. Er viel vorig jaar tot de zomer nauwelijks regen en de bodem droogde dusdanig uit dat die bikkelhard werd. Vogels kregen hun snavels niet meer de grond in. Regenwormen werden onbereikbaar en er waren minder insecten, waardoor er te weinig voedsel was voor volwassen vogels en voor de kuikens. Een ongewenste start, want kuikens in een slechte conditie maken eerder kans om een prooi voor roofdieren te worden.
Uit het onderzoek bleek dat de meeste kuikens een prooi waren voor een zoogdier, zoals bruine rat en bunzing, maar ook de huiskat en hond doken op in de lijst van daders. Van de roofvogels was voornamelijk de buizerd een gevaarlijke belager van de opgroeiende kuikens. Hoewel de lage kans op overleving van de kuikens dus voornamelijk te wijten is aan de hoge ‘predatiedruk’, wordt dit indirect versterkt door de niet al te beste conditie van de jonge weidevogels. De belangrijkste conclusie uit het onderzoek is dat de kuikenoverleving nu veel te laag is om het aantal grutto’s in dit gebied op peil te houden.
Om weidevogels zoals de grutto te behouden zijn verdere maatregelen nodig op het gebied van droogtebestrijding en predatiebeheer. Daarnaast doet Natuurmonumenten een dringende oproep aan katten- en hondenbezitters om hun kat in het broedseizoen ’s nachts binnen te houden en hun hond in het natuurgebied te allen tijde aan te lijnen. Echter, het ontbreken van voldoende geschikt broedgebied blijft het belangrijkste probleem. Hoe groter de weidevogelgebieden des te meer kans op een hoger broedsucces en des te weerbaarder de weidevogels. Natuurmonumenten streeft daarom naar robuuste kerngebieden en direct daaromheen meer weidevogelvriendelijke weilanden. Daar spelen de lokale boeren, maar ook de provincie en het waterschap, een onmisbare rol in.
