“Afhandeling mijnbouwschade is een farce”
Burgers met schade door zoutwinning kunnen maar beter niet aankloppen bij de landelijke Commissie Mijnbouwschade. Voorzitter Jarig Langhout van de Stichting Bescherming Historisch Harlingen was woensdagavond scherp over het functioneren van de Commissie. “Waar wij met een coalitie van burgers, lagere overheden en Frisia Zout schade aan de stad proactief willen voorkomen, zit de Commissie Mijnbouwschade op haar handen. Ze wuift de metingen die wij doen weg en wil afwachten tot er brokken zijn. Zo belanden we in Harlingen in precies hetzelfde moeras als waar de Groningers in zitten.”
Langhout deed zijn uitspraken tijdens een drukbezochte informatieavond in rsg Simon Vestdijk. De stichting sloot in 2019 met Frisia Zout, Gemeente Harlingen en Provincie Fryslân een overeenkomst om onrust in en schade aan de stad te voorkomen. Als ‘Pilot Harlingen’ wordt gezamenlijk ingezet op een transparante, innovatieve aanpak. Zo worden met geavanceerde tiltmeters doorlopend metingen aan huizen gedaan en is historische bebouwing via drones haarfijn in beeld gebracht. “Binnen de Pilot willen we zo duidelijkheid geven over wat als nulmeting wordt gebruikt mocht er schade ontstaan aan de stad”, zegt Langhout.
Groeiend inzicht
Milieuadviseur Dirkjan Krijnders van Antea Group liet zien hoe de samenwerkende partijen steeds beter inzicht krijgen in de Harlinger bodem. Door die te monitoren terwijl bodemdaling nog kilometers ver weg is, kunnen in een later stadium afwijkingen worden aangetoond. Hij toonde hoe bijvoorbeeld invloeden van eb en vloed en aardbevingen in Japan worden geregistreerd. Sommige zaken zijn nog onverklaard, zoals een mogelijke grote wateronttrekking en het uitvallen van allerlei apparatuur bij luchtmachtoefeningen op Vlieland. “Maar we hebben de tijd. Uiteindelijk moeten we na een paar jaar snappen hoe de bodem hier zich gedraagt. Dan hebben we de nul-situatie in kaart waar we eventuele invloeden van de zoutwinning aan kunnen spiegelen. We zijn volop bezig om de inzichten te gaan delen via de website van de Pilot Harlingen.”
Schadevrije stad
De directeur van Frisia Zout, Bart Hendriks, sprak voor het eerst de Harlingers toe. Hij kreeg veel kritische vragen voorgelegd over onder andere het maatschappelijk belang en een schadefonds. Eerdere boringen hebben het bedrijf veel geleerd, stelde hij, waardoor Frisia nu beter in staat is veilig en duurzaam te boren. Er is het bedrijf alles aan gelegen om schade in Harlingen te voorkomen. Vanuit die ambitie zijn de afspraken met de stichting en de andere partners gemaakt, met welke samenwerking Frisia erg content is. Binnen dat geheel passen ook de metingen aan huizen, die de Pilot Harlingen als proef uitvoerde. Hij verzekerde zijn kritische gehoor dat Frisia voor vergoeding van schade staat, mocht die ondanks alle voorzorgsmaatregelen en monitoring toch ontstaan. Er leven gedachten om hiervoor een eigen schadefonds te vullen maar de overtuiging bij Frisia is en blijft, benadrukte Hendriks, dat schade zal uitblijven.
Vertrouwen geschaad
De samenwerking in de Pilot Harlingen steunt op onderling vertrouwen, memoreerde Jarig Langhout, en lef om het hier beter te regelen dan elders is gebeurd. De Pilot Harlingen werd woensdag in de NRC nog als voorbeeld gesteld, vertelde hij, en eerder ook in politiek Den Haag en bijvoorbeeld bij de zoutwinning in Haaksbergen. Hij noemde de houding van de Commissie Mijnbouwschade, ingesteld om burgers te ontzorgen, dan ook onbegrijpelijk. “Als burgerinitiatief word ik erg onrustig door de manier waarop de Commissie Mijnbouwschade werkt. Ik ben dan ook erg bezorgd. De Commissie laat de meeste soorten schade buiten beschouwing, sluit allerlei partijen met schade uit en komt pas in actie wanneer de schade al is ontstaan”, somde Langhout op. “Als stichting adviseren wij daarom nu ook: klop bij schade direct aan bij Frisia Zout of bij de burgerlijke rechter. We gaan dit najaar graag weer met de Commissie in gesprek om ze ervan te overtuigen dat wat de Pilot doet wel degelijk werkt en burgers ontzorgt zoals de overheid dat wil. Zoals het nu gaat neemt de bezorgdheid alleen maar toe.”
