Komt de Zuiderbrug terug?

De Zuiderbrug. (Foto: collectie Zuiderzeemuseum Enkhuizen)

Burgemeester en wethouders willen de verbinding tussen centrum, Havenkwartier en Willemshaven verbeteren met een brug over de Zuiderhaven, ter hoogte van de Zuiderstraat. Tot in de Tweede Wereldoorlog was hier een beweegbare voetgangersbrug.

“Zo’n brug versterkt de interactie tussen deze gebieden en de historische binnenstad”, aldus B en W in de Programmabegroting 2024. “Dit verlaagt ook de parkeerdruk in het centrum doordat de parkeerplaatsen in het havengebied beter bereikbaar worden.” Het college wil beginnen met een verkenning gevolgd door verdere uitwerking van het idee. “Daarbij kijken we naar haalbaarheid, kosten van het ontwerp en eventuele realisatie, exploitatiekosten en bediening.”

Looptijd

Sietse Zoodsma (CDA) vroeg in een commissievergadering waar de wens vandaan komt. Hij vertelde dat het idee in 2014 in het CDA-programma stond, en dat het niet in het ‘Akkoord op Hoofdlijnen’ staat (het programma voor de huidige raadsperiode). Wethouder Erik de Groot zei dat het initiatief door verschillende partijen die met erfgoed te maken hebben, is benoemd.

Het plan voor een brug over de Zuiderhaven, ofwel een kopie van de historische Zuiderbrug, is al wat ouder. Een snelle zoekopdracht gaat terug naar een Politiek Café in de Lichtboei in 2008. Toenmalige wethouder Frans Zomers wilde dat er meer buiten het centrum geparkeerd zou worden, en wellicht kon een brug over de Zuiderhaven de looptijd naar het centrum verkorten.

Kachel

Niet iedereen was enthousiast. “Niet weer een Zuiderbrug”, was de kop van een ingezonden stuk van (wijlen) Piet de Bruin; een reactie op een verslag van de bijeenkomst in de Lichtboei. De Bruin stelde dat zo’n brug problemen zou veroorzaken: de brug zou de plek van schepen maar ook parkeerplaatsen in beslag nemen. “De gemeente moet een aantal mensen in dienst nemen om de brug te bedienen. Kost allemaal extra geld en de bruine zeilvaart is er vast niet voor”, schreef De Bruin. En: “Ik heb mijn hele leven bij de Zuiderbrug gewoond. (…) In de oorlog hebben wij met z’n allen het wegdek van de brug gesloopt voor de kachel. (…) Wij zijn net zo vlug in de stad door de havenbrug te nemen of de kleine sluis. Trouwens, een brug staat daar helemaal niet in deze tijd.”

Kwalarium

Een jaar later bracht de Harlinger CDA-fractie het plan nog eens voor het voetlicht en enkele jaren later haakte Oud Harlingen aan, maar het idee kwam niet verder van de grond. Maar in 2013 komt het plan voor een Zuiderbrug weer terug. Karres en Brands landschapsarchitecten uit Hilversum presenteren dan het ‘Havenplan Nieuwe Willemshaven’. Dit was een overkoepelende visie op de Willemshaven, met een aantal plannen en ideeën als een marina voor zeewaardige jachten, een ‘kwalarium’, een bierbrouwerij en een ‘Nova Zembla Experience’. In het havenplan komt de brug over de Zuiderhaven weer aan bod, als verbinding tussen Willemshaven en binnenstad, “zodat het waddengevoel tot diep in de poriën van de stad reikt.”

Harlinger Achtje

Ook Oud Harlingen komt in 2013 met een plan voor een nieuwe Zuiderbrug, voor verbinding met de Willemshaven en ‘Een Harlinger Achtje’: een kuierrondje in de vorm van een acht rond de Zuiderhaven. Tijdens de Najaarsvergadering presenteert het bestuur van Oud Harlingen schetsen van Peter Vredeveld van Bureau PV.

Tijdens de voorjaarsvergadering van Oud Harlingen in 2014 presenteerden ontwerper Lia Duinker en architect Edske Richard, beiden lid van Oud Harlingen, een plan voor een nieuwe Zuiderbrug: een getijdenbrug op ‘dobbers’ en een draaiend wegdek voor een doorvaart. Dit plan was gebaseerd op een brug die in de 18e eeuw over de Zuiderhaven lag. Het brugdek rustte toen op kleine bootjes en bewoog mee met eb en vloed.

De gemeenteraad beslist volgende week woensdag over de programmabegroting 2024; dan wordt duidelijk of het onderzoek naar een Zuiderbrug doorgaat. Dit artikel kwam tot stand met hulp van Hinke de Jong.