Zilveren Kuiper Brandaris Race
Een armada van 77 schepen start volgende week even buiten de haven van Harlingen, voor een sportieve krachtmeting: de 25e editie van de Kuiper Brandaris Race.
Door Paul H.M. Scheffer
De Brandaris is de oudste vuurtoren van Nederland. Reeds in 1323 verscheen het eerste vuurbaken op Terschelling om de schepen veilig door het Vlie te helpen. De toren zoals wij die nu kennen is in 1594 gebouwd. Van de schepen had een groot aantal lading van en voor de Hanzesteden. Reden waarom Kampen destijds heeft meebetaald aan de bouw en Kamper schepen daarna vrijdom van tolgeld hadden. In 1994 bestond de toren 400 jaar en zoals wij dat in onze regio kennen was dat aanleiding voor grootse festiviteiten en leuke activiteiten op de Waddenzee. In dat kader was toenmalig voorman van de Bruine Vloot Herman Brandsma gevraagd iets te organiseren met de zeilschepen.
Tijdwaarneming
Aldus werd oktober 1994 een zeilwedstrijd gevaren van Harlingen naar Terschelling. Digitale technieken en technische snufjes bestonden nog niet. De tijdwaarneming werd gedaan door oud-leerlingen van de Maritieme Academie met stopwatch nadat met het blote oog gezien werd dat een schip de start- of finishlijn passeerde. Hoe verliep de eerste race? Herman Brandsma: “De eerste race had meteen het maximum aantal inschrijvingen. Ik was op van de zenuwen; ik deed op het IJsselmeer wel de Muider Hardzeildagen, maar dat is doodstaand water en wie er het eerst was had gewonnen. Hier op de Waddenzee moet het met tijdwaarneming. We hebben altijd een zogenaamde vliegende start gehad. Vergunningen waren hier ook veel ingewikkelder, meerdere overheden en als belangrijkste Rijkswaterstaat als beheerder van de Waddenzee. Overigens heeft RWS al die jaren alle medewerking verleend, net zo’n trouwe partner als de KNRM. De eerste race leverden zij startschip en finishboot. Dat was nog even lastig want in het Schuitengat was een klipper vastgelopen, dus schoten die twee te hulp en begon ik hem te knijpen of ik wel op tijd bij de finish kon zijn voordat de eerste wedstrijdschepen door de finish liepen. De deelnemers waren zo enthousiast dat ter plekke werd gevraagd om het volgend jaar weer te doen.”
Vol
Zo werd het fenomeen Brandaris Race geboren. De Heerenveense verzekeraar Jaap Kuiper, zelf een fervent watersportliefhebber, ondersteunt sinds 1995 het evenement als hoofdsponsor.
In het begin zorgde Brandsma met zijn vrouw Ank in hun uppie voor de organisatie. In de loop der jaren sprongen schippers en anderen hen bij. Sinds 2008 is Ingrid van der Pol Hermans vaste rechterhand. De administratieve voorbereiding begint al in het voorjaar, alle relevante informatie wordt op de website gezet en vervolgens opent de inschrijving op 1 juli. In die 25 jaar heeft zich een groep vaste deelnemers gevormd die zich ook met gezwinde spoed inschrijven, want als je te laat bent: vol=vol. Herman Brandsma: “Binnen twee weken is de inschrijving vol en beginnen we met een reservelijst, zeg maar wachtlijst.”
De situatie in de haven van Terschelling is eigenlijk de eerste scheidsrechter. Want het aantal schepen, maar meer nog de totale lengte van alle schepen, is bepalend voor het maximumaantal vaartuigen. Als Herman samen met de havenmeester de teerling heeft geworpen en bekend is welke schepen welkom zijn, gaan de boekingskantoren aan de slag. Onder de meevarende gasten vinden we trouwe Brandaris-gangers. Vriendenclubs die jaar na jaar in oktober de storm en woeste zee trotseren. Garantie wordt niet gegeven; er waren edities waar robuuste slecht weer kleding geen overbodige luxe was, maar in 2016 bijvoorbeeld was het een tocht waarbij met nauwelijks wind naar het eiland gesukkeld werd.
De belangstelling vanuit het buitenland groeit jaarlijks. Sinds een paar jaar komt een grote groep stoere kerels uit Tsjechië speciaal naar Harlingen om een weekend de handen uit de mouwen te steken om letterlijk alle zeilen bij te zetten.
Prijsuitreiking
Zaterdag 20 oktober begint de armada van 77 schepen even buiten de haven van Harlingen aan deze sportieve krachtmeting: de Kuiper Brandaris Race. Rond negen uur varen de eerste schepen de haven uit naar de startlijn, waar om 10.30 de Grote Klippers los gaan, waarna met tussenpozen van tien minuten de Kleine Klippers, Tjalken, Aken/Skûtsjes volgen en Zeeschepen/Kotters/Botters om 11.10 als laatste de zeilen hijsen.
Als ’s middags de finish is gepasseerd, de tijdwaarnemers met alle digitale hulpmiddelen hun werk hebben gedaan, de stoere zeebonken op een Schellinger terras van de inspanningen en de schrik bekomen zijn, maakt eenieder zich op voor de prijsuitreiking in Brasserie de Bras (v/h Braskoer).
Wacht hen een speciale zilveren feestavond?
