Oud Harlingen Actueel

(Foto: HC - Joachim de Ruijter)

Vertel eens wie je bent?

Ik ben een vrouw, geboren in 1959, ik houd van kunst en geschiedenis, tekenen, schilderen en met lapjes werken (sinds maart vorig jaar heb ik ruim 100 mondkapjes genaaid voor familie en vrienden), ik ben moeder van twee dochters, ik heb ruim 15 jaar diabetes type 1, ik ben erg slecht in rekenen, en ik ben 24 jaar samen met mijn Jan.

Binne jou een echte Harlinger?

Nee, ik ben als geboren Amsterdamse zeker geen echte Harlinger. Maar ik ben wel al ruim 12 jaar - sinds september 2008, toen ik in het Hannemahuis werd aangenomen als collectieregistrator voor het museum, en als beheerder van het gemeentearchief - non-stop bezig met de rijke geschiedenis van Harlingen en de Harlingers. Soms kom ik in de archieven zulke mooie verhalen over Harlingers en gebeurtenissen in Harlingen tegen, die niet vergeten mogen worden. Daarom begon ik tien jaar geleden een eigen website: vergetenharlingers.nl. Daar plaats ik mijn stukjes over Harlingers uit vroeger eeuwen. 
 
Wat is je motivatie om je in te zetten voor dit vrijwilligerswerk?

Ik vind het fijn om me samen met anderen te verdiepen in allerlei onbekende aspecten van het verleden, vooral de 17de en 18e eeuw. Dit was voor Harlingen de eeuw waarin heel veel veranderingen plaatsvonden. Begin 17de eeuw groeide de stad in een paar jaar tijd explosief, er kwamen veel mensen van buiten (politieke en religieuze vluchtelingen uit het zuiden) die - samen met de komst van de Admiraliteit van Friesland in 1645 naar Harlingen - een enorme energiestoot aan de ontwikkeling van de stad gaven.

Algemeen bekend is de bijnaam ‘Tobbedansers’ voor Harlingers. Die is te danken aan de doopsgezinde Vlamingen die in begin 17de eeuw in Harlingen terechtkwamen en wollen stoffen produceerden. Zij hadden de gewoonte van het tobbedansen meegenomen. Wollen stoffen werden in grote tobbes met water al trappelend en blootsvoets gereinigd. De haven bracht allerlei werkgelegenheid en trok mensen uit binnen- en buitenland aan. Daarnaast hadden de Harlingers gedurende de 17de en 18de eeuw door het vervoer van goederen, hout en vee over zee veelvuldig contact met Enkhuizen, Hoorn en Amsterdam, maar ook met verre havensteden aan de Oostzee en de Franse kust. Ze gingen zelfs naar Oost-Indië (het huidige Indonesië) en West-Indië (Suriname, Curaçao). In de 18de eeuw waren ruim 2000 Harlingers in dienst van de VOC. Als de Harlinger schippers lang op zee waren, moesten hun vrouwen thuis hun mannetje staan. In de Harlinger winkels was van alles te koop, variërend van exotische specerijen en pigmenten, tot kostbare textielwaren. Sommige winkels waren speciaalzaken die één product verkochten, bijvoorbeeld gebreide kousen (hozen) of tinnen serviesgoed.
 
Wat houdt het vrijwilligerswerk precies in?

Samen met de vrijwilligers van de werkgroep Archiefonderzoek zijn we sinds september 2012 bezig met een gigantisch project, namelijk het toegankelijk maken van allerlei bronnen in het Nedergerecht Harlingen dat bewaard wordt in Tresoar te Leeuwarden. Die bronnen (verkopen van onroerend goed, boedelinventarissen en nog meer) dateren van eind 16de eeuw tot 1811 en geven heel veel informatie over de geschiedenis van Harlingen, hoe en waar Harlingers in vroeger eeuwen precies woonden, over hun beroepen, bezittingen, verdwenen huisnamen en straatnamen, scheepsnamen, kleding en gebeurtenissen. De gegevens worden gepubliceerd op www.kleinekerkstraat.nl, de zeer rijke website over wonen en werken in Harlingen in de loop der eeuwen van Stefan Elsinga. In de afgelopen tijd hebben allerlei onderzoekers dankbaar gebruik gemaakt van alle informatie die toegankelijk is gemaakt. In oktober 2020 werd het project Proclamatieboeken (verkoopakten) afgerond, met 18.080 verkopen van onroerend goed in Harlingen en de Harlinger Uitburen van 1587 tot 1811, een megaklus die dankzij de vrijwilligers in acht jaar is geklaard.
 
Hoeveel tijd ben je hieraan kwijt?

Drie tot vier dagen per week. Ik begeleid momenteel tien vrijwilligers, die wekelijks in het Hannemahuis samenkomen voor de Transcribathon, maar sinds de corona-lockdown maart 2020 thuiszitten en nog harder werken dan normaal. Zij maken transcripties van de akten (die zijn in moeilijk leesbaar 17de-eeuws handschrift geschreven), ik kijk de transcripties na, deel nieuw te transcriberen aktes uit, en maak indexen op de Inventarisatieboeken.
 
Kun je een bijzondere actie noemen wat je hebt meegemaakt in je ‘carrière’ bij VOH?

Vóór de coronacrisis probeerde ik elk jaar voor de vrijwilligers van de Archiefwerkgroep een leuk uitje te organiseren. We begonnen met een stadswandeling door Harlingen die je normaal in twee uur kunt voltooien, maar waar we jaren over gedaan hebben. Dat kwam omdat de vrijwilligers bij ieder pand wel iets te vertellen hadden, of omdat we ergens werden binnengelaten en dan het pand uitgebreid mochten bekijken. Daarna gingen we buiten Harlingen kijken. Zo bezochten we het Museum Martena in Franeker waar de meesten nog nooit waren geweest (Franeker hè) en het Stadsarchief Amsterdam waar we heel gastvrij werden ontvangen en kennismaakten met vrijwilligers die daar oude akten toegankelijk maken. In maart 2020 zouden we met de Archiefwerkgroep naar Leeuwarden gaan. Alles was al gepland: een rondleiding in de Evangelisch Lutherse Kerk, een stadswandeling langs 17de-eeuwse panden en een lekkere lunch en borrel op bijzondere locaties, maar vanwege de corona-lockdown moest helaas alles gecanceld worden. Ik hoop dat we allemaal in goede gezondheid dat uitje toch nog eens mogen beleven.

Wilt u ook dat Vereniging Oud Harlingen zich inzet voor het behoud van ons monumentale stadsje? Word dan lid!  Het lidmaatschap van de vereniging bedraagt € 15 per jaar. Leden steunen onze activiteiten, hebben gratis toegang tot de gezellige bijeenkomsten in voor- en najaar, ontvangen tweemaal per jaar een Nieuwsbrief en in november het jaarlijkse Magazine Oud Harlingen. Lid worden kan op www.oud-harlingen.nl.