Nieuwjaarstoespraak burgemeester Roel Sluiter

DAMES EN HEREN, allemaal van harte welkom, hier bij de nieuwjaarsreceptie, deze keer in de Grote Kerk. We moesten uitwijken nadat Trebol door de eigenaren van de hand is gedaan en we hebben serieus nagedacht over het nieuwe en dit jaar zo prachtig gerenoveerde dorpshuis in Wijnaldum, maar uiteindelijk toch voor deze centrale locatie gekozen.
Ook mooi en sfeervol en deze kerk is naast een kerk ook steeds meer een huis van de gemeenschap geworden met alle maatschappelijke activiteiten die hier plaatsvinden.

Dames en heren,

Onze koning zei het al in z’n kersttoespraak: “Harlingers kunnen enorm van elkaar verschillen”. Hebt u wel gehoord toch? Was z’n eerste zin.
Zoals wij hier zitten om de start van het nieuwe jaar te vieren, zijn wij heel verschillend van elkaar.
Kijkt u maar eens naast u, daar zit iemand, die is heel anders dan u zelf bent!
Er zijn bijvoorbeeld rijke en arme Harlingers.
En mensen die niet echt rijk en ook niet arm zijn, maar zich goed kunnen redden.
Er zijn jonge Harlingers en oude, en die niet jong meer en nog niet oud zijn....zoals de meesten van u hier aanwezig....
Van die oude Harlingers worden overigens velen steeds ouder.
Onze samenleving vergrijst gestaag.
Dat kost steeds langer pensioen en dat pensioen staat onder druk.
En hoewel we gemiddeld ook langer gezond blijven, kost dat lange leven ook steeds meer zorg. En ook die zorg staat onder druk.
Eigenlijk zouden we er blij mee moeten zijn en welgemoed op zoek moeten naar bevredigende voorzieningen voor iets wat toch heel mooi is: dat steeds meer mensen veelouder worden, betekent toch dat we met z’n allen langer bij elkaar blijven.
Minder vrolijk is dat ook jongeren steeds meer zorg behoeven. Met steeds meer jongeren is iets aan de hand. En van alle zorg die daaraan besteed moet worden, word ik minder blij.
Je zou verwachten dat jongeren, aan het begin van hun leven, alle kansen nog voor zich, zich goed zouden kunnen redden. Maar dat is niet zo.

Heel veel jongeren kunnen zich niet redden. Dat moet onze samenleving zich aantrekken, want dat is voor die jongeren onaangenaam maar voor de samenleving als geheel ook.
Het brengt bijna alle gemeenten in Nederland in ernstige financiële problemen. Daarbij is dezorg die verleend wordt, niet altijd effectief. En liggen er “zorgcowboys” op de loer diezorgfraude plegen.

Een zorgelijke toestand dus.
Er zijn actieve Harlingers, die hard werken, altijd bezig zijn en mensen die zich vooral maatschappelijk manifesteren of cultureel of alles tegelijk.
Zij verschaffen zich een rijk en vol leven.
Er zijn ook Harlingers die we niet zien en waarvan we zelden horen.
Die, teleurgesteld, zich van de samenleving hebben afgewend en nauwelijks meedoen. Dat geeft een wat bleek, haast leeg leven, waar ontevredenheid op de loer ligt.
Er zijn Harlingers die roken, en drinken, of drugs gebruiken, of alles tegelijk en veel. Veel te veel soms. Dat teveel leidt gemakkelijk tot onmaatschappelijk gedrag.
Ook jongeren onder de 18 drinken in Harlingen. Terwijl dat niet mag en drank aan 18- minners helemaal niet verkocht mag worden.
Daar wordt in andere gemeenten nog wel eens redelijk de hand aan gehouden.
In Harlingen echter niet.
Onderzoek wijst uit dat je bij onze supermarkten, sportkantines en cafés als 18-minner moeiteloos je drankje kunt kopen. Dat kan zo niet doorgaan en we gaan een plan van aanpak maken waar we dat verbod op alcohol aan jongeren onder de 18 gaan handhaven.
Als je op straat loopt, kun je ook zien dat de Harlingers van elkaar verschillen. Je ziet soms uitgesproken mooie mensen maar ook mensen die er gewoon uitzien en mensen, nou ja, die er niet uitzien.
Kijkt u nog maar eens wie er naast u zit...., wat vindt u?
Maar veel belangrijker natuurlijk of u er supergoed uitziet, is hoe het er van binnen uitzien, als je zieltje maar rein is!
En dat kun je aan de buitenkant niet altijd zien.
Hoewel, je komt ook mensen tegen met gehaaste, chagrijnige koppen, die boe noch bah zeggen of grommen en snauwen. Of mensen die overal over klagen en zeuren, overal kritiek op, niemand doet iets goed. Die hebben vast geen rein zieltje!
Er zijn, zoals overal in ons land, mensen die alles meehebben en mensen wie alles tegenzit. Soms het gevolg van maatschappelijke ongelijkheid, soms ook het lot dat iemand treft, soms ook gewoon een kwestie van zelf willen.
Maar gelukkig zie ik heel vaak, zeker in onze mooie gemeente, mensen met vriendelijke, open gezichten die groetend en zingend door het leven gaan, altijd iets te doen hebben, altijd een vriendelijk woord over voor een ander en die royaal en meelevend, grootmoedig en ruimhartig zijn. Die mensen zien er van binnen én van buiten fantastisch uit!
U snapt, zo ben ik zelf ook en zo zie ik al mijn stadsgenoten het liefst.

Zo zijn er nog talloze andere zaken te noemen waarin wij van elkaar verschillen.
Maar al die verschillende mensen die het heel gemakkelijk hebben of wie het niet zo voor de wind gaat, maken samen onze gemeente tot wat hij is. Natuurlijk, we hebben onze prachtige historische stad en wat liggen we mooi aan zee, maar we zullen er zelf, als passanten in een roemruchte geschiedenis, omringd door een soms onrustige en verassende buitenwereld, wat van moeten maken.
Wij allemaal samen, in ons paradijsje Harlingen.

Paradijsje Harlingen?
Dat was wat mij inviel op de ochtend van nieuwjaarsdag.
Nogal wat gedoe met vuurwerk overal, aangevallen brandweerlieden en politiemensen, rellen, arrestaties en tragische doden ten gevolge van het afsteken van vuurwerk zoals die tragedie in een lift in Arnhem.
Bij ons was het ‘rustiger dan een gemiddelde zaterdagavond’ volgens Thea van der Bos, onzepolitiechef. Geen noemenswaardige incidenten.
Keurig. Zo moet het. Als iedereen in ons land het zo zou doen, zou niemand het hebben over een vuurwerkverbod.
Maar zo is het niet en daarom werd ik ook al gebeld door Omrop Fryslân wat ik nou van zo’nvuurwerkverbod zou vinden. En behoor ik dan ook tot de “schijterige bestuurders, die dekool en de geit willen sparen en bang zijn voor de boze burger die zich niet ook deze traditie laat afpakken”? Zoals in de kranten stond?
Ik denk het niet maar ik hol ook niet meteen achter iedereen aan die met het volgende verbod aankomt.
Voor een vuurwerkverbod moet draagvlak zijn. Mijn collega uit Heerenveen liet optekenen dat we volgens hem op een kantelpunt staan en dat het draagvlak groeit. Dat dacht ik ook, maar als ik hoor dat er opnieuw meer uitgegeven is aan vuurwerk dan de voorgaande jaren, dan lijkt het daar nog niet meteen op.
Verbod veronderstelt vervolgens een stevige handhaving op het daadwerkelijk afsteken van vuurwerk en als je handel verbiedt, neemt de illegale, criminele handel toe. En we hebben al een groot probleem met onvoldoende te beteugelen criminaliteit in dit land.
En waar ligt het echte probleem nou eigenlijk?
Volgend mij bij de mensen die er idioot mee omspringen. Mensen die politiebusjes bekogelen met vuurwerkbommen, die lantarenpalen uit de grond blazen en auto’s in de fiksteken en vervolgens de brandweer belagen als die de zaak komen blussen, zijn niet normaal.
Het probleem in onze samenleving is niet zozeer dat er met oudejaar vuurwerk wordt afgestoken maar dat er teveel mensen niet normaal kunnen doen. Ook zonder vuurwerk komen we dat soort mensen tegen.
En dat is een veel serieuzer probleem dat je met een vuurwerkverbod niet oplost.
En soms valt het, bij ons, ineens weer mee.
Net nadat er door Ondernemend Harlingen een prachtige kerstboom in de Voorstraat achter de Raadhuistoren was neergezet, werd die boom vernield. Top eraf gebroken, verlichting geknapt. Zinloze vandalen, wie doet nu zoiets?
Wat bleek?
Een paar jongetjes waren in die boom geklommen, of eentje, dat weet ik niet precies. Baldadigheid. En die boom had dat niet gehouden en toen dat jongetje eruit viel, nam hij deverlichting in z’n val mee. Van hun moeder moesten ze hun excuses maken en dat hebben zegedaan.
Mooi.
Er kan iets mis gaan. Domme dingen die je allemaal als je jong bent maar je moet het ook weer goed maken en ouders die daarbij helpen.
Dat helpt ons allemaal.

En zo kunnen we niet anders zeggen dat we in Harlingen over het algemeen wel normaal met elkaar omgaan.
Moet ook wel, want er hoeft maar dít te gebeuren en onze politiemensen moeten voor inzet ergens anders naartoe.

Om advocaten te beschermen die anders door de criminelen vermoord kunnen worden, of in het geweer te komen als er acties zijn van boeren of bouwers die met zwaar materieel de snelwegen blokkeren, of naar Den Haag omdat ze daar met vuurwerkbommen werpen.
Dan blijven er hier maar een handjevol over.

Maar dat is dan ook wel wat.
Ik wil even aandacht vragen voor onze wijkagenten.
In Harlingen hebben we drie wijkagenten waarvan twee gloednieuwe. Volgens mij zijn ze hier aanwezig en ze hebben via de sociale media al van zich laten horen.
Twee nieuwe; dat betekent dat er ook twee vertrekken.
Dat klopt.
Rob Visser, kei in alle moeilijke gevallen, overlastgevende verwarde personen en iedereen die in Harlingen de weg kwijt is gaat met pensioen. Wat kan die man praten met mensen diedoor het dolle heen zijn en hen met z’n rustige benadering weer tot kalmte brengen. En zoheel wat overlast voorkomen.
En dan krijgt Jan Nagel, de man van de buurtpreventie, een andere functie. U weet nog wel, een aantal jaren geleden dat we hier die inbrekersgroep hadden. Dat was het sein dat Jan Nagel startte met de buurtpreventiegroepen en de whatsApp-groepen. Er is in Harlingen bijna geen wijk meer waar niet aan buurtpreventie wordt gedaan met het gevolg dat woninginbraken bijna niet meer voorkomen, in ieder geval enorm gedaald zijn, ook in vergelijking met de gemeenten om Harlingen heen.
Broer de Jong, die Harlingen van binnen en van buiten kent en een onmisbare schakel is in het tegengaan van jeugdoverlast, blijft wel, hij gaat door met zijn werk. Samen met zijn tweenieuwe collega’s.
Ik zou zeggen, een applaus voor onze wijkagenten!

En zo zijn we aangekomen bij de onvermijdelijke terugblik en het vooruitkijken naar wat er in onze gemeente is gebeurd en hoe dat verder gaat.
2019 was een rustig jaar waarin het met Harlingen als gemeente over het geheel genomen goed is gegaan.

Kijk om u heen en zie wat er gebouwd wordt: de sociale huurappartementen aan de Havenweg, de grootschalige sloop en nieuwbouw in Nieuw Zuid, de nieuwe appartementen op de vd Meerlocatie, nieuwe woningen die zullen verrijzen tegenover het politiebureau, de nieuwbouw, passend bij de historische omgeving aan de Zuiderhaven en Nieuw Trebol, prachtige woningen op een toplocatie aan de Singel. En natuurlijk alles wat er gebeurd is op de Willemshaven, de ruimtelijke aanpak van het Westerzeedijkgebied, de nieuwe brandweerkazerne naast de ovonde of ovatonde of hoe heet zoiets...Harlingen verandert. Iedereen ziet het: Harlingen leeft!
Samen met Provincie en Wetterskip heeft de gemeente het Programma Harlingen opgesteld. En breed programma van ruimtelijk-economische ontwikkelingen: Willemshaven, Visserijhaven, Tjerk Hiddessluizen en van Harinxmakanaal.
We staan goed op belangrijke lijstjes, ik noem er een paar:
-na Heerenveen heeft Harlingen het afgelopen jaar de meeste banenstijging te zien gegeven, -in Fryslân hebben wij de grootste daling in WW-uitkeringen,

-als je bij “waar staat je gemeente” kijkt, is Harlingen de duurzaamste gemeente van Fryslân -en Omrin is het duurzaamste bedrijf en de REC staat in Harlingen ...?!...vraag niet hoe het kan maar profiteer er van!
-Nog een kaartje van Fryslân liet in november zien dat Harlingen de enige vastelandgemeente in Fryslân is die z’n begroting dit jaar sluitend en op orde heeft. Dat ísnatuurlijk toch wel bijzonder. Toen wij in 2013 alweer, besloten als zelfstandige gemeente verder te gaan, zeiden ‘ze’, zij die daar allemaal tegen waren, dat kunnen jullie niet, jullieredden dat financieel niet, te klein, en jullie kunnen je burgers niet verzorgen.

Zie nu dan, zes, zeven jaar later: Harlingen Is financieel het meest gezond en de lasten voor de burgers zijn nergens in Fryslân zo laag als bij ons.
Wat een succes!
Wat een wondergemeente!

Hier zou iedereen wel willen wonen en hier wil je je kinderen een toekomst geven. Kinderen???
Ik had het jullie nog zo gezegd, vorig jaar. Doe eens beter je best! Weten jullie het nog? Zorg er nu met vereende krachten eens voor dat ons bevolkingssaldo stijgt!
Niks hè!
Niet doen!
57 in de min.
Jullie doen je best niet.
Moet ik dan álles zelf doen?.....

Gelukkig niet.
Dit jaar komt opnieuw een tentoonstelling van schitterende schilderijen uit het Rijksmuseumnaar Harlingen; “Koele Wateren”.
Opnieuw een resultaat van de vruchtbare samenwerking van een aantal Nederlandse musea, waaronder het Hannemahuis, dat dit jaar overigens meer dan 11.000 bezoekers trok, en het Rijksmuseum -dat nóg meer bezoekers trok!
En als u er toch bent, in het Hannemahuis, er staat daar een nieuw verworven kleinood, een knottenkistje van zilver, een bijzondere aanwinst, met een prachtig verhaal over de mensen die het in de zeventiende eeuw heeft toebehoord.
Mooie successen.
Ook gelukt is de Tall Ships Race 2022 naar Harlingen te krijgen. Vorig jaar om deze tijd was dat nog heel spannend, maar het is gelukt. Opnieuw wordt het een coproductie van degemeente en de Stichting Harlingen Sail, na ‘14 en ‘18 alweer voor de derde keer.
Maar reeds aanstaande zomer de Visserijdagen.
Ja, ja, beetje gedoe af en toe, maar het gaat goed komen: alles is er op gericht om de beste Visserijdagen ooit te organiseren -en voor de goede orde, dat doet de gemeente niet maar dat doet de Stichting Visserijdagen Harlingen en ‘s avonds de Stichting EvenementenHarlingen. Samen. Hoe dan ook precies; samen gaan ze dat doen.

En dan een gerenommeerde organisatie in onze gemeente die dit jaar voor het laatst van zich laat horen. Het Centraal Comité 1945. En het is niet toevallig een kroonjaar, dit laatste jaar van het CC.
En voor alle zekerheid, als het CC ophoudt te bestaan, betekent dat geen einde aan de herdenking van bezetting en viering van de vrijheid.

75 jaar vrijheid; we herdenken de bezetting en alle ellende die die jaren over ons land hebben gebracht en we vieren dat we 75 jaar in vrede vrij zijn.
Een onvoorstelbaar lange periode van onafgebroken vrede in Europa.
We moeten dat een klein beetje relativeren want het gaat bij vrede en vrijheid vooral om het wésten van Europa, want in de Balkan is wel degelijk een smerige oorlog uitgevochten en in oost Europa was de aandacht lange tijd meer gericht op gelijkheid dan op vrijheid.Maar toch, als we naar de geschiedenis van voor ‘45 kijken dan is dat één aaneenschakeling van Europese conflicten en verwoestende oorlogen in het centrum van de beschaving. Over de oorzaken van een zo lange vrede in Europa kan men van mening verschillen.

Na het einde van de Tweede Wereldoorlog verschoven de machtscentra uit Europa naar Amerika en de Sowjet Unie die weliswaar in een koude oorlog terecht kwamen, maar een daadwerkelijke oorlog uit de weg wisten te gaan.
Of de wapenwedloop die deze twee wereldmachten jaren lang leverden die vrede juist bedreigde of evenwicht bracht, is een discussiethema tot op de dag van vandaag.

Een andere verklaring voor vrijheid en vrede is de groei en ontwikkeling van de democratiein west Europa na ‘45, waardoor vredelievende krachten de boventoon konden voeren enregeringen beter door de volksvertegenwoordigingen werden gecontroleerd.
Heel actueel is ook de discussie over de rol van de Europese Unie in het behoud van de vrede.

En zo zijn er nog wel meer verklaringen aan te dragen voor deze lange vrede en de vrijheid waarin wij leven.
En 75 jaar is dan een heel lange periode.

In Europa is een generatie opgegroeid die nu langzaam zijn einde nadert die nooit oorlog aan den lijve heeft ervaren. De zogenaamde Babyboomers.
Hé Boomer!
Ik ben van 1954 en behoor dus nog net tot die “boomers”.

Ik doe er alles aan om mijn leven zo lang mogelijk te laten duren en verhoog daarmee het risico dat ik toch nog oorlog mee ga maken, maar ik heb goede hoop dat ik hem vermijd. Voor mijn kinderen ben ik minder gerust.
Want het spookt in de wereld. Internationale verhoudingen zijn uiterst kwetsbaar, er patrouilleren oorlogsschepen in de straat van Hormuz en tegelijk worden sleutelfiguren door drones onverhoeds aan flarden geschoten.

De hele wereld is in protest over een grote diversiteit van onderwerpen.
De overeenkomst is dat die protesten geen leiding kennen en geen organisatie en geen ideologie hebben
Daarmee is de richting en het resultaat onduidelijk en onzeker en dan denk ik, “boomer”;daar komt niets goeds van.
Vorige week stond er een prent in de Volkskrant met links de aanduiding “rechts” en rechts stond “links”, bovenaan de prent stond “onder” en onderaan “boven”, in het midden stond liep een mannetje met “Trump” op z’n rug geschreven, maar het mannetje keek om en jezag het gezicht van Poetin.
Een geniale prent wat mij betreft, want niets is meer wat het lijkt.
Protesteren was vroeger vooral iets van “links” maar als de boeren op het Malieveld staan,komen Wilders en Baudet zich solidair verklaren.

Studenten in Hongkong voeren acties waarbij de fameuze bezettingen van universiteiten in de jaren zestig en zeventig in Europa verbleken, maar in Hongkong is Trump de held van die studenten.
En zo wordt het moeilijk om een lijn in de dingen te ontdekken en er hoop uit te putten. Alleen rond het milieu, klimaatverandering lijken de meningsverschillen zich vooralsnog voornamelijk volgens de oude links-rechts patronen af te tekenen. En die discussie zal nog wel scherper worden, ook noodgedwongen door de feiten die zich zullen voordoen. Alhoewel de Wageningen Universiteit de afgelopen week wel een heel mooie kaart van Nederland liet zien die eigenlijk, als ik het goed begrijp, een nieuwe stap in de discussie zet. Niet langer het wanhopig tegen gaan van klimaatverandering, wat misschien al een gepasseerd station is, maar aanpassing met perspectiefrijke maatregelen -ik werd daar wel even een beetje blij van: niet van die splijtende discussies maar een uitweg: waar gaan we heen!

Want bij alle serieuze problemen die er zijn -ik ga de stikstof en de gevolgen van Pfas, niet noemen- is het wel goed te beseffen dat boosheid en verongelijktheid over alles en redeloos schelden op alles en iedereen en vuurwerk gooien naar de brandweer en gaan rellen op Sinterklaas, geen enkele bijdrage is tot welke verbetering van wat dan ook.

En neem de opvoeding van je kinderen zo serieus dat ze niet met messen op straat gaan lopen, zou ik naar aanleiding van de treurige actualiteit in Drachten willen zeggen.
Een tijdje geleden stond ik in de supermarkt misschien en beetje traag te staren naar de bakjes champignons en probeerde tot een besluit te komen over kastanje of gewonechampignons. Naast mij stond een vader met blijkbaar z’n dochter die ook iets uit dat vak wilden hebben. “Zullen we hem wegschoppen?” Vroeg de vader olijk aan z’n dochter. “Schoppen nogal”, antwoordde ik beheerst maar ook wel een beetje verbouwereerd. “Ja”, lachte de vader mij vriendelijk toe, “je kunt niet vroeg genoeg beginnen je kinderenburgerlijke ongehoorzaamheid te leren”.

Tsja.
Dit is in de bijna acht jaar dat ik uw burgemeester mag zijn, de grootste onbehouwenheid die ik ben tegengekomen. Dus dat valt enorm mee.
En het was, denk ik, alleen maar grappig bedoeld.
Het is ook niet erg en juist omdat het waarschijnlijk helemaal niet kwaad bedoeld is, verzucht ik dan: denk nou eens na en doe even normaal.
Vrijheid en vrede zijn gebaat bij mensen zoals u en ik die proberen na te denken en normaal tegen elkaar doen. En ergens een oplossing of een uitweg zoeken, de boel een beetje bij elkaar houden, ook, of jùist, als we ernstig van mening verschillen.
Te beginnen in Harlingen!

Ik wens u allemaal een heel normaal en vreedzaam, maar ook bijzonder gelukkig en gezond 2020.

Dankuwel.

Met vriendelijke groet, Roel Sluiter.